کی از تغییرات عمده در محیط تولید، اجرای سیستمهای "برنامهریزی منابع شرکت[1]" است. امروزه در بسیاری از سازمان‌ها، سیستمهای "برنامهریزی و کنترل تولید[2]" در ERP ادغام شده‌اند. از طرفی به‌کارگیری MPC و ERP فرصت‌های زیادی را برای مدیریت اثر‌بخش ایجاد نموده‌اند. اگر چه یکپارچهسازی، مشکل و پیچیده به نظر می‌‌رسد؛ اما در حال حاضر، هیچ یک از فعالیتهای MPC مانع نفوذ فراگیر سیستمهای ERP نیست.
نیازمندی‌های بازار، یک مسأله مهم در محیط رقابتی تولید است. قابلیت‌های تولید و انتظاراتِ مشتریان، بر دو عاملِ سرعت و تنوع، فشار زیادی وارد می‌نماید. مشتریان، خواهان محصولات سفارشی و دریافت هر چه سریع‌ترِ کالای مورد نیاز خود هستند. دلیل این موضوع، کوتاه شدن چرخه عمر محصول و نیز علایق شخصی مشتری است.
جهانی‌سازی، تغییر عمده دیگری است که در ویراست‌های متوالی این کتاب مورد توجه قرار گرفته است. امروزه حتی شرکت‌های کوچک و متوسط نیز در سرتاسر جهان، تسهیلات تولیدی یا شعبه‌هایی در کشورهای متعدد دارند. در برخی موارد، تسهیلات شامل یک شبکه پیچیده و در مواردی شامل یک شرکت صرفاً تولیدی یا شعبه‌‌ای از یک شرکت تولیدی– بازاریابی است. در مواردی که سیستمهای برنامهریزی و کنترل اجرا می‌شوند، دسترسی جغرافیایی و تنوع محیط‌ها می‌تواند بنا بر ضرورت‌های زمانی، افزایشِ مداومی داشته باشد.
همان‌طور که شرکتها بر مزیت رقابتی‌شان تمرکز کرده‌اند، ارتباطات متقابلِ شرکت‌های تولیدی نیز تا حدی به عنوان پیامدی از بین‌المللی‌سازی کسب و کار و تا حدی به عنوان پاسخ به برون‌سپاری، افزایش یافته است. این بدین معنی است که امروزه شرکتها با تأمین‌کنندگان و مشتریان خود ادغام شده‌اند. این موضوع سبب شده وجود مدیریت شبکه‌ها و زنجیره‌های تأمین بسیار پیچیده ضروری باشد. در برخی موارد شرکتها در این شبکه‌های تأمین، خودشان را در رقابت با مشتریان و تأمین‌کنندگان می‌بینند؛ در حالی که به طور هم‌زمان تلاش می‌نمایند تا روابط سودمند دوطرفه را برای برخی قسمت‌های خط تولید خود توسعه دهند. شرکتها به طور فزایندهای ترکیبی از بازارهای تولیدی و مصرف‌کننده را دارند و به کانال‌های ارتباطی مختلفی نیاز دارند؛ که این امر، به نوبه خود، روابط تولیدی را پیچیده‌تر می‌نماید. چنین روابطی در سیستم MPC شرکت مورد مطالعه قرار می‌گیرد. شرح ویرایش ششم (2011)
این ویرایش به معرفی سیر تکاملی مطالب کتاب می‌پردازد. از ویرایش اول این کتاب، چاپ 1984، تاکنون تکنیک‌ها و مفاهیم بسیاری به کتاب افزوده‌ایم. بیشتر این مفاهیم درحوزه سیستمهای ERP است؛ بنابراین، در این ویرایش، بهطور مختصر ایده‌های پایه‌ای (اصلی) را ارائه می‌دهیم. از آنجا که بسیاری از خوانندگان این کتاب، دانشجویان هستند و دانشجویان علاقه‌مند به یادگیری مطالب مختصر با مثال‌های روشن هستند؛ بنابراین مباحثِ تحقیق محور، از ویرایش‌های قبلی حذف شده است. همچنین بعضی از ایده‌هایی که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، حذف و ایده‌های جدیدی جایگزین شده که بیشترین کاربرد را دارند.
هشت فصل اول این کتاب شامل متن کاملی از برنامهریزی و کنترل تولید است. این کتاب در ویرایش‌های قبلی نیز کامل و جامع بود. با وجود این، خلاصه نمودن مطالب نیز به همان اندازه معقول و صحیح به نظر می‌‌رسد. در استفاده از اصطلاحات دقّت شده است تا برای خواننده مبهم نباشد. برای محقق شدن این امر از واژه‌های تخصصی کمترین استفاده و از واژه‌های عمومی بیشترین استفاده شده است. اصطلاحات و سازماندهی مطالب بر اساس استانداردهای " انستیتوی مدیریت عملیات[3]" صورت گرفته است.
در چهار فصل آخر، تمرکز بر ارائه مطالب در مورد یکپارچگی تولید و زنجیره‌تأمین است. به دیگر سخن، در این فصول تأکید روی مفاهیم و تکنیکهای پایه‌ای است که در قالب روشی ارائه شده که نشان دهد مفاهیم یکپارچگی، چگونه در سیستمهای ERP به کار می‌روند. یکپارچهسازی MPC با وظایف انبارداری و لجستیک، زیاد زمانبر نیست. سرعت و کارایی، نیازمند یکپارچگی این فعالیتها با در نظر گرفتن حداقل موجودی است. بازپُرسازی انبار، عموماً از طریق برون‌سپاری صورت می‌گیرد و از فعالیتهای بارگیری و انبارداری تشکیل می‌شود که زنجیره‌تأمین پیچیدهِ تقاضا محور را در سیستم MPC جای می‌دهد.
بحث این است که متخصصانِ زنجیره‌تأمین، در آینده نیازمند درک عمیق مطالب این کتاب هستند؛ همان‌طور که یک حسابدار حرفه‌ای باید از اصول دارایی‌ها، بدهی‌ها، ترازنامه، صورت‌حساب سود و زیان و داده‌های مربوط به تراکنش‌های سیستم حسابداری آگاه باشد؛ یک متخصص حرفه‌ای زنجیره‌تأمین نیز باید با مجموعه تکنیک‌ها و مفاهیم پایه‌ای آشنا باشد. برنامهریزی فروش و عملیات، سربرنامه تولید، برنامهریزی مواد مورد نیاز و برنامهریزی نیازمندی‌های توزیع، از یک طرف با مشتریان و از طرف دیگر به منظور فراهم کردن مواد و موجودی‌ها با تأمین‌کنندگان در ارتباط هستند. روش‌های تحلیل رگرسیون، هموارسازی نمایی، کنترل موجودی جهت تعهددهی، برنامهریزی مواد و نقطه سفارش مجدد؛ ابزار پشتیبانی تصمیم‌گیری منطقی در محدوده برنامهریزی تولید و زنجیره‌تأمین محسوب می‌شوند.
این کتاب به عنوان منبع ضروری برای دانشجویان مدیریت صنعتی، مدیریت بازرگانی و مهندسی صنایع و نیز شاغلین حرفه‌ای (تجربی) طراحی شده است. محتوای آن یک چارچوب محکم و جامع، جهت توسعه و پیشرفت شرکت ارائه می‌دهد. هر شرکت تقاضای منحصربفردی دارد که به تأمین‌کنندگان تخصصی و نیازمندی‌های بازار بستگی دارد. مزایای رقابتی پایدار از یک رویکرد نوآورانه در چگونگی اداره مواد و موجودی حاصل می‌شود. درکِ عمیقِ مفاهیم کلیدی، برای سازماندهی و اجرای سیستمهای برنامهریزی مواد و موجودی زنجیره‌تأمین ضروری است. این کتاب نیز، جهت چنین درکی سامان‌دهی شده است.
رابرت جکوبس، ویلیام بری، کلای وای بارک، توماس ولمن
2011 پیشگفتار مترجم
در عصر پیشرفت سریع و تغییرات پرشتاب محیطی، به منظور دستیابی به کارایی و اثربخشی بیشتر، آگاهی سازمان‌ها از تحولات و رویکردهای نوین ضرورت فراوانی دارد. همچنین کسب توانمندیهای رقابتی در جهان امروز به یکی از چالشهای اساسی کشورهای مختلف در سطح بینالمللی تبدیل شده است؛ به طوری که حساسیت نسبت به نیاز مشتریان و بررسی مداوم سلیقه‌های آنان، پاسخگویی و نوآوری، کیفیت بالای محصولات تولیدی و همچنین خدماترسانی را از توان شرکت خارج کرده است. بنابراین، نیاز شدید به همکاری شرکتها و سازمانهای مرتبط با تولید محصول خاص و یکپارچهسازی و هماهنگی بین آنها بیشتر از پیش در عرصه رقابتی بازار احساس می‌شود. "زنجیره‌تأمین" یکی از گزینه‌های موفق در پاسخگویی به این نیاز محسوب می‌شود؛ زنجیره‌تأمین، همه فعالیتهای مرتبط با جریان و انتقال کالاها را از مرحله مواد خام تا مصرف محصول توسط مصرف‌کننده شامل می‌شود و "مدیریت زنجیره‌تأمین" در برگیرنده این فعالیتها به صورت یکپارچه است که از طریق آنها، محصولات، خدمات و اطلاعاتی را تأمین می‌نماید که برای مشتریان ارزش افزوده ایجاد می‌کند.
در راستای اجرای فلسفه مدیریت زنجیره‌تأمین، ابزارها و تکنیکهای زیادی نقش دارند. متخصصان زنجیره‌تأمین در آینده نیازمند درک عمیق چنین تکنیک‌ها و مفاهیم اساسی مدیریت زنجیره‌تأمین هستند. همان‌طور که یک حسابدار حرفه‌ای باید از اصول دارایی‌ها، بدهی‌ها، ترازنامه، صورت‌حساب سود و زیان و داده‌های مربوط به تراکنش‌های سیستم حسابداری آگاه باشد؛ یک متخصص حرفه‌ای زنجیره‌تأمین نیز باید با مجموعه تکنیک‌ها و مفاهیم پایه‌ای زنجیره‌تأمین آشنا باشد؛ به عبارتی دیگر برنامهریزی فروش و عملیات، سربرنامه تولید، برنامهریزی مواد مورد نیاز و برنامهریزی نیازمندی‌های توزیع، از یک طرف با مشتریان و از طرف دیگر به منظور فراهم کردن مواد و موجودی‌ها با تأمین‌کنندگان در ارتباط هستند. روش‌های تحلیل رگرسیون، هموارسازی نمایی، کنترل موجودی جهت تعهددهی، برنامهریزی مواد و نقطه سفارش مجدد؛ ابزار پشتیبانی تصمیم‌گیری منطقی در محدوده برنامهریزی و کنترل تولید در زنجیره‌تأمین محسوب می‌شوند.
در راستای معرفی موضوعات مذکور به جامعه علمی- تحقیقاتی و صنعتی- خدماتی کشورمان، انجام ترجمه کتب اصیل راهی مناسب به نظر رسید. کتاب حاضر اثر جامع و کم نظیری در زمینه برنامهریزی و تولید در زنجیره‌تأمین است و یک منبع مفید برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی رشته‌های مهندسی صنایع، مدیریت صنعتی و مدیریت بازرگانی می‌باشد. همچنین منبع ارزشمندی برای مدیران سازمانهای تولیدی و خدماتی محسوب می‌شود. از این‌رو تصمیم به ترجمه این اثر ارزشمند گرفتم تا گامی در راستای ترویج بیشتر این موضوع در بین پژوهشگران ایرانی برداشته باشم. در برگردان کتاب سعی شده است تا ضمن امانت‌داری، متنی روان در اختیار خواننده قرار گیرد. این کتاب شامل دوازده فصل است. در هشت فصل اول مجموعه کاملی از مباحث برنامهریزی و کنترل تولید مطرح می‌شود و در چهار فصل آخر چگونگی یکپارچهسازی تولید با زنجیره‌تأمین ارائه می‌گردد.
در پایان از تمامی افرادی که به نحوی در برگردان این اثر من را یاری نمودند، به ویژه خانم دکتر زهرا غریب‌حسینی که ویراستاری این کتاب را بر عهده داشتند و نیز مسئولین و کارکنان حوزه معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان سپاسگزارم.
عباس شول
زمستان 1397
shoul@vru.ac.ir
